Hallo, ik ben Giel Claessens. Ik werk 14 jaar als digitaal ontwerper. Eerst als interaction designer, nu als user-experience designer. Tot vorig jaar werkte ik voor de grootste financiële webshop van Nederland. Daarna deed ik diverse andere projecten, waaronder het ontwerpen van deze tuin.

Het was leerzaam en verfrissend om eens iets te ontwerpen voor de fysieke wereld. Dat proces heeft veel raakvlakken met UX-design. In dit artikel beschrijf ik de user-experience aan de hand van de UX-pyramide.

Case beschrijving

Vorig jaar zijn Joris en Myrthe met 2 jonge kinderen (Lucas van 5 jaar en Julia van bijna 2) in Almere Oosterwold komen wonen. Tuinieren was nieuw voor ze en ze hadden geen heldere ideeën wat ze eigenlijk wilden met hun tuin. Ik heb voor hen een basisontwerp gemaakt.

Belangrijk hierin zijn o.a.:

• veel speelruimte voor de kinderen
• onderhoudsarm
• rolstoelvriendelijkheid

De grote achtertuin (1200m2) bestaat nu nog uit gras en zestig fruit- en sierboompjes. Joris’ vader werkt een dag per week in de tuin, omdat Joris en Myrthe er geen tijd voor hebben en omdat Joris niet over het gras kan rijden met zijn rolstoel. Het onderhoud bestaat voornamelijk uit grasmaaien en bijhouden van onkruid langs de boompjes.

De UX pyramide

De UX pyramide is een benchmark (maatstaf) voor de lagen van de user experience. Hij is gebaseerd op de pyramide van Maslov. De onderste lagen zijn functioneel. De bovenste lagen overstijgen die en zijn meer ervaringsgericht.

Ik heb alle bovenste lagen van de UX-pyramide kunnen invullen. In dit artikel laat ik zien hoe ik die invulling heb vertaald naar de realiteit, met name de bovenste lagen. Tenslotte maak ik een vertaalslag naar online ontwerpen.

1 en 2: Functional (useful) en reliable

Het ontwerp is functioneel en betrouwbaar.

Het voldoet aan de wensen en doelen van het gezin, maar hoeft niet geprogrammeerd te worden. Daarnaast is het ontwerp nog niet uitgevoerd.

3: Usable

De tuin is zonder problemen te gebruiken.

Alle plekken waar de kinderen spelen moeten goed bereikbaar zijn met de rolstoel. Ik wilde werken met hoogteverschillen, dus heb ik op de hellingsgraad gelet. Bochten met hellingsgraad zijn lastig met een rolstoel. Ik heb daarom vooral rechte paden met een helling van minimaal 1 op 10 gemaakt.

Hoe komt de rolstoel van de verhoging naar het speelveld?

De situatie

Joris moet vanuit het huis, dat op een verhoging staat, snel bij het speelveld kunnen komen. Om het hoogteverschil te overbruggen is een pad van zo’n 11 a 12 meter nodig.

Een oplossing

Je kunt een iets minder schuine helling maken en dan terug naar het speelveld. Maar dit pad is langer dan nodig. Daarnaast speelt het niet fijn met een schuin pad in het speelveld.

Uiteindelijk ontwerp

De helling loopt nu over de breedte van de kavel. Daardoor krijg je twee verdiepingen. Vanaf de eerste verdieping kun je naar de rest van de tuin en de tweede verdieping loopt naar het speelveld.

4: Convenient

… werkt fijn en voelt handig

Een andere wens is dat de tuin onderhoudsarm wordt. De vraag is wat de bewoners verstaan onder “onderhoudsarm”. De bewoners vertelden aan dat het voornamelijk ging om de tijd die nodig is om de tuin te onderhouden. Naast het werk, jonge kinderen en huidige hobby’s blijft er weinig tijd over.

Tegelijkertijd – hoorde ik later tussen de regels door – staan ze ervoor open om de tuin als onderdeel van hun hobby te gaan beschouwen. Het kan een plek zijn om samen met de kinderen tijd door te brengen en de kinderen nieuwe dingen te leren. Gedurende het traject werd Joris enthousiast over het idee om groente te kweken en vertelde Myrthe dat ze afgelopen zomer samen met de kinderen appeltaart hadden gemaakt van eigen appels.

Oftewel het antwoord is niet eenduidig.

Een mentale omslag

Mijn interpretatie is dat de bewoners op dit moment zien dat ze geen tijd hebben om te “werken” in de tuin, maar wel open staan bezigheden in de tuin te willen integreren in het gezinsleven.

Tijdens het ontwerpproces is voor de bewoners duidelijk geworden dat je ook anders kunt kijken naar de tijd die je besteedt in de tuin. Die tijd kan leerzaam, leuk en verbindend zijn. Bijvoorbeeld door dingen te planten die je lekker vindt en dit samen met de kinderen te oogsten en te verwerken. Wat dit gezin ook aanspreekt is dat je de tuin meer kunt ‘coachen’, in plaats van dat je die ‘onder controle moet houden’.

Praktische oplossingen

Hoe je het ook wendt of keert, zo’n grote tuin vraagt onderhoud. In de ontwerpen heb ik gekeken hoe je dat kunt minimaliseren op zo’n manier dat de tuin er toch goed uit blijft zien.

1) Gebruiken van organische vormen

Een strakke rechte tuin zal er al snel rommelig uitzien op het moment dat het even niet onderhouden wordt. Organische vormen zien er langer netjes uit.

2) Tuin opdelen in zones

Het idee achter het opdelen in zones is dat je in bepaalde delen vaker komt en in andere minder. In zone 3, 4 en 5 laat je de begroeiing meer hun gang gaan. Daardoor is minder onderhoud nodig.

3) Efficiënt omgaan met energie

Op zo’n grote kavel kost het veel tijd om van de ene kant naar de andere kant te lopen. Ik heb onderzocht hoe ik de kavel zo kan indelen zodat ze zo weinig mogelijk hoeven te lopen tijdens het onderhoud.

5: Pleasurable

Gebruikers delen de ervaring met anderen

Voor Lucas is een kabelbaan een nog onbekend concept, maar hij heeft op school al wel uitgebreid verteld dat hij een groot speelveld krijgt. Hij kan niet wachten tot de tuin wordt gerealiseerd. De bedoeling is dat klasgenootjes, waarvan de meeste wat verder weg wonen, ook vaker bij hem komen. Zolang de kinderen klein zijn kunnen ze dichtbij huis spelen, op het verdiepte speelveld en op het speeltoestel. Zodra ze ouder zijn kunnen ze naar de boomhut in het voedselbosje waar ze meer privacy hebben. Dan kunnen ze terug naar huis met de kabelbaan. Hoe stoer is dat!

Als ze wat ouder zijn, kunnen ze spelen bij het water, rennen over de stapstenen in de vijver en vuur maken in de zitkuil met de familie, diep verscholen in het bosje.

Op dit niveau ligt ook het proces van leren tuinieren en dit delen met anderen.

6: Meaningful

… heeft persoonlijke betekenis

Myrthe is, voor een deel, in Canada opgegroeid. In het ontwerp heb ik iets van die sfeer proberen weer te geven: een weids uitzicht met reliëf in het landschap. Met als aandachtstrekker een esdoorn die flink groot kan worden en mooi rood kleurt in de herfst. Enkele heuvels heb ik bewust hoog en steil gehouden. De zitkuil wordt bijvoorbeeld opgebouwd uit een stenen wand van 1,5 meter hoog. Daarnaast hebben we gekozen voor verschillende planten met grote bladeren.

Het heeft tijd nodig om de tuin écht een persoonlijke betekenis te laten krijgen. De bedoeling is dat ze dit in de loop van de tijd zelf vormgeven met fysieke objecten en persoonlijke verhalen.

De vertaling naar online ontwerpen

Ik ben trots ben op het proces én resultaat van dit project. Zoals jullie hebben kunnen gelezen, heb ik alle bovenste lagen van de UX pyramide aangeraakt met deze opdracht.

Waarom kan ik in dit project wél eenvoudig ontwerpen voor de verschillende lagen?

• De gebruikersgroep is klein: ik had veel contact met het gezin en kon een op maat gemaakt ontwerp maken.
• Het object, de tuin, leent zich ervoor: een tuin ontwerpen’ is minder taakgericht dan taken bij webshops. De tuin kun je je eigen touch geven en leent zich goed voor (zelf)ontwikkeling. Gedurende het ontwerptraject is de tuin al steeds meer hún tuin geworden.
• Het ontwerpen van de tuin raakt veel lagen aan over langere tijd, waardoor je je ermee verbindt: Het nadenken gaat over wat de bewoners wensen, mooi vinden, en soms zelfs op ethisch niveau. Het is een proces waarbij je zowel met je hoofd als je gevoel ideeën vormt en keuzes maakt.

Wat wil ik meenemen naar volgende online projecten?

• De pyramide is makkelijker op een compleet merk toe te passen dan op een afzonderlijk project. In een komend online project is het interessant om te kijken wie de ambassadeurs zijn en waarom.
• De UX-pyramide kan ik toepassen bij gebruikersinterviews om te observeren op welke laag we aan het praten zijn. Het is dan ook makkelijker om gericht door te vragen, zodat ik ook op hogere niveaus kan analyseren en ontwerpen.
• Ik wil scherp blijven op de momenten dat ik de verschillende lagen wél kan meenemen tijdens het designproces.
• Ook in de briefings- en de debriefingsfase wil ik checken of het zin heeft hogere niveaus te onderzoeken.

Bedankt

Net als bij andere projecten heb ik veel gehad aan feedback van anderen. Aan een paar goede en ervaren tuinontwerpers heb ik mijn ontwerpen mogen voorleggen. Heel erg bedankt dat jullie je kennis en ervaring met mij wilden delen.

En natuurlijk wil ik ook de bewoners voor wie ik dit heb mogen ontwerpen hartelijk danken! Ik vond het een hele fijne samenwerking en ben trots op het resultaat. Ik hoop dat jullie veel plezier van en in jullie tuin zullen hebben.

Dit ontwerp heb ik o.a. gemaakt als afstudeerproject voor een permacultuurjaartraining.

Meer info over de UX pyramide vind je hier: https://marvelapp.com/blog/introduction-user-experience-design/